روزنگارِ بازار سرمایه و اقتصاد | rouznegarebazar

۰۹:۰۸:۴۹ ۱۴۰۴/۰۸/۰۷

بخش اول: اقتصادسنجی تورم مهر 1404: در استانه ورود به کانال 50 درصد شتاب تورمی و تحلیل شاخص های کلیدی اقتصاد ایران در مهر 1404 شاهد تشدید چشمگیر شتاب تورمی بوده که بر اساس نظریه پویایی های تورمی، وارد فاز بحرانی شده است. نرخ تورم ماهانه 5 درصدی که نسبت به شهریور 1.2 درصد افزایش یافته، در صورت استمرار به تورم سالانه ای بیش از 60 تا 70 درصد منجر خواهد شد. این شتاب با بهره گرفتن از فرمول نرخ رشد ترکیبی قابل محاسبه است. همزمان، تورم نقطه به نقطه با جهش 3.3 واحد درصدی به 48.6 درصد رسیده که از منظر تحلیل سری زمانی، نشان دهنده روند صعودی پایدار است. تحلیل نرخ تغییرات در دو ماه اخیر نشان می دهد که تورم نقطه به نقطه با افزایش، بیشترین شتاب را طی یک دوره دوماهه از زمان حذف ارز 4200 تومانی تجربه کرده است. تورم تجمعی هفت ماهه به 27 درصد رسیده که با استفاده از مدل پیش بینی خطی و فرض تورم ماهانه 4 درصدی، نرخ تورم نقطه به نقطه در اسفند ماه می تواند به 54 درصدبرسد. ریشه های ساختاری و مکانیزم تسلط مالی از منظر اقتصاد سیاسی بین الملل، شوک ساختاری خروج امریکا از برجام در 1397 به عنوان یک شکست ساختاری در سری زمانی تورم عمل کرد. این رویداد موجب تغییر رژیم تورمی و ایجاد کف سخت تورمی در سطح 30 درصد شد که با مفهوم تورم لنگر شده در ادبیات اقتصاد کلان مطابقت دارد. بر اساس تیوری مقدار پول، رشد 32.38 درصدی نقدینگی تا پایان خرداد 1404 که به 11,058 هزار میلیارد تومان رسیده، در شرایط ثبات نسبی سرعت گردش پول و محدودیت تولید، به طور مستقیم منجر به فشارهای تورمی شده است. تحلیل عمیق تر ترازنامه بانک مرکزی نشان می دهد که بدهی دولت به بانک مرکزی با رشد 130 درصدی در نرخ استقراض ماهانه، به مکانیزم تسلط مالی تبدیل شده است. در این وضعیت، بانک مرکزی توان اجرای سیاست پولی مستقل را از دست می دهد و اهداف کنترل تورمی تابعی از نیازهای مالی دولت می شود. تحلیل ناهمگونی بخشی و شوک های عرضه ای بررسی تورم بخشی با استفاده از شاخص های وزنی نشان می دهد که گروه خوراکی ها با تورم 64 درصدی، انحراف معیار بالایی نسبت به شاخص کل دارد. این واگرایی با ضریب تغییرات قابل توجه، نشان دهنده وجود شوک های عرضه ای ناشی از تحریم ها است. بر اساس تیوری قیمت گذاری هدونیک، زیرمجموعه نان و غلات با تورم 98 درصدی و ضریب اهمیت 6.38، بیشترین سهم را در فرسایش رفاه مصرف کننده داشته است. تحلیل رگرسیونی نشان می دهد که میوه و خشکبار با تورم 94 درصدی و ضریب اهمیت 3.70، رابطه مثبت و معناداری با شاخص کل دارد. این در حالی است که بخش خدمات با تورم 40.9 درصدی، کشش قیمتی کمتری نسبت به شوک های پولی نشان داده که ناشی از چسبندگی قیمت ها در این بخش است. بخش هایی همچون مسکن، حمل ونقل و پوشاک با تورم زیر میانگین، نشان دهنده اثرات نامتقارن سیاست های کنترل قیمت و سرکوب تقاضا هستند. سیگنال های فنی و پیش بینی اقتصادسنجی از منظر تحلیل تکنیکال سری های زمانی، تقاطع تورم سالانه و نقطه به نقطه در بهمن 1403 به عنوان سیگنال پیشرو عمل کرده است. تورم سالانه که به دلیل محاسبه میانگین متحرک دوازده ماهه، نوسان پذیری کمتری دارد، همواره با تاخیر زمانی به تورم نقطه به نقطه واکنش نشان می دهد. این الگو با تیوری انتظارات تطبیقی فریدمن سازگار است. بر اساس مدل خودرگرسیون برداری(VAR)، پیش بینی می شود که نرخ تورم به سطح 60 درصد برسد. این پیش بینی بر مبنای توابع واکنش ضربه و با در نظر گرفتن شوک های پولی و مالی استوار است. موقعیت ایران به عنوان چهارمین کشور پرتورم جهان بر اساس پیش بینی صندوق بین المللی پول، این اقتصاد را در گروه کشورهای با تورم بالای مزمن قرار می دهد. تریلمای سیاست گذاری و شکست سیاست های انقباضی اقتصاد ایران با یک تریلمای ناممکن مواجه است: حفظ سیاست های انقباضی برای کنترل تورم، تامین مالی کسری بودجه دولت، و حمایت از بخش واقعی اقتصاد. بر اساس تیوری ناسازگاری پویا، سیاستگذار در نهایت مجبور به رها کردن هدف کنترل تورم و افزایش نرخ رشد نقدینگی خواهد شد. علی رغم اجرای بسته سیاست های انقباضی شامل افزایش نرخ بهره، کنترل ترازنامه بانک ها، و محدودیت اعتبارات، شکاف تولید منفی و بیکاری بالا همچنان پابرجاست. این شکست سیاست گذاری ریشه در چندین عامل دارد: نخست، نرخ بهره حقیقی با توجه به تورم بالا همچنان منفی است. دوم، سرکوب تورم از طریق ارز نیمایی و ترجیحی، منجر به تجمع تورم پنهان شده که با ازادسازی، به صورت انفجاری ظاهر خواهد شد.